Witam, nazywam się Elżbieta Ekert. Jestem nauczycielem kształcenia zintegrowanego, pedagogiem korekcyjnym (tym od dys…), terapeutą SI, logopedą. Dlatego też związek pomiędzy zaburzeniami integracji sensorycznej, a trudnościami szkolnymi jest mi bardzo bliski.

W poniższym artykule przedstawiam kilka przykładów trudności szkolnych, które mogą wynikać z zaburzeń rozwoju procesów integracji sensorycznej.

DYSGRAFIA – trudność opanowania poprawnej pisowni pod względem graficznym.

Może się wydawać, że w dzisiejszych czasach, w dobie komputerów umiejętność kształtnego, płynnego wyrazistego pisma nie jest konieczna. Można tak pomyśleć, bo w istocie w wieku dorosłym głównie piszemy e-maile, sms-y, pisma na komputerze, a uczniowie mający dysgrafię mogą pisać sprawdziany, egzaminy na komputerze.

Sam grafizm pisma być może nie jest problemem, ale przyczyny, z których może wynikać – już na pewno tak.

Warunkiem umiejętności kształtnego, płynnego pisania jest:

- umiejętność utrzymania równowagi w pozycji siedzącej,

- prawidłowa obustronna koordynacja ruchowa w zakresie rąk (jedna ręka pisze, gdy druga w tym czasie trzyma kartkę) Bardzo ważne! PRZEDRAMIONA OBU RĄK NA PULPICIE,

- słaba stabilizacja obręczy barkowej (wówczas dziecku bardzo trudno jest utrzymać głowę, wówczas kładzie ją na stolik lub podpiera ręką),

- słaba stabilizacja centralna prowadzi do kompensacji w częściach dystalnych w tym przypadku dłoni i palców (wówczas dziecko bardzo mocno trzyma – ściska narzędzie pisarskie, pisze z dużym wysiłkiem – naciska mocno – pismo może przebijać na drugą stronę, nawet dziurawić kartkę, w związku z tym ręka bardzo szybko się męczy, a pismo jest niestaranne, dziecko unika dłuższych pisemnych wypowiedzi).

Aby dziecko mogło ładnie pisać należy zapewnić mu odpowiednie warunki:

- adekwatne do wzrostu dziecka stolik i krzesełko,

- właściwe oświetlenie, padające z dobrej strony (z lewej dla praworęcznych i z prawej dla leworęcznych)

- zadbać o właściwą postawę ciała (przedramiona na pulpicie, stopy na podłodze, plecy oparte o oparcie, uda i pośladki na siedzisku).

DYSLEKSJA –trudności w nauce czytania.

Umiejętność czytania płynnego, wyrazistego, ze zrozumieniem jest podstawową umiejętnością szkolną, która pozwala osiągać sukcesy z innych przedmiotów. Niezależnie od czasów- konieczna zawsze również w życiu dorosłym.

Warunkiem umiejętności płynnego czytania jest:

- prawidłowa ruchomość gałek ocznych (gdy nie ma prawidłowej ruchomości gałek ocznych, może wystąpić tzw. odruch okoruchowy tzn., że dziecko, gdy czyta porusza głową w związku z tym bardzo szybko się męczy),

- akomodacja, czyli zdolność aparatu optycznego oka do widzenia z różnych odległości, blisko—daleko (problemy z akomodacją przyczyniają się do wolnego tempa przepisywania z tablicy, pomijaniem drobnych elementów graficznych, szybciej się męczą, gorsza ostrość widzenia)

- astygmatyzm ( problemy z równowagą, w ocenie odległości, przy znaku + np. widzą tylko jedno ramię, problemy z koordynacją wzrokowo-ruchową, która jest podstawowąfunkcją w nauce czytania i pisania).

WYCHOWANIE FIZYCZNE

- równowaga (dobra równowaga jest konieczna do biegania, skakania),

- ruchomość gałek ocznych, akomodacja (konieczna jest do śledzenia np. lotu piłki, oceny odległości)

- obustronna koordynacja ruchowa w zakresie rąk (konieczna jest np. do złapania piłki),

- koordynacja ruchowa w zakresie całego ciała (np. do skakania na skakance, gra w króla skoczka),

- niepewność grawitacyjna (brak poczucia bezpieczeństwa w każdej sytuacji oderwania nóg od podłoża, problemy z chodzeniem po ławeczce gimnastycznej, wchodzeniem na drabinkę),

- nadwrażliwość czuciowa/dotykowa (dziecko nie lubi/unika gier zespołowych, ponieważ każdy, szczególnie niespodziewany dotyk jest nieprzyjemny).

NADPOBUDLIWOŚĆ PSYCHORUCHOWA Z DEFICYTAMI UWAGI /ADHD

- nadwrażliwość czuciowa/dotykowa (dziecku przeszkadzają niektóre tkaniny,z których zrobione jest ubranie, metki, co powoduje kręcenie się, wiercenie – dyskomfort nie pozwala skupić się dziecku na zadaniu),

- równowaga statyczna w pozycji siedzącej (dziecko kręci się, wierci,co uniemożliwia skupienie uwagi na mówiącym),

- słaba stabilizacja obręczy barkowej (dziecko podpiera głowę ręką, kładzie na stoliku w związku z tym ciągle porusza się, dąży do poprawienia własnego komfortu, nie jest w stanie skupić się na zadaniu).

NADWRAŻLIWOŚĆ

Chociaż takie same bodźce sensoryczne docierają do wszystkich dzieci w klasie, to jednak każde z nich odbiera je różnie. Dzieci nadwrażliwe odbierają bodźce sensoryczne silniej, mocniej.

- przedsionkowa, czyli nadwrażliwość na ruch swojego ciała lub innych wokół siebie (osoby nadwrażliwe często płaczą, szybko się zniechęcają i wycofują z podjętych zadań przy najmniejszych niepowodzeniach, niechętnie kręcą się na karuzeli, huśtają na huśtawce, chodzą po schodach),

- słuchowa (przy nadwrażliwości słuchowej dziecku może przeszkadzać np. dźwięk dzwonka, głośna muzyka, cykanie zegara – zatykają uszy, proszą o przyciszenie, czują się zaniepokojone, zdenerwowane, krzyczą, mruczą pod nosem lub głośno mówią do siebie),

- wzrokowa (przeszkadza zbyt dużo bodźców wzrokowych, kolorowe, jaskrawe meble, ściany, wykładziny),

- węchowa (dziecku mogą przeszkadzać np. zapachy dobiegające z kuchni, zapach perfum czy dezodorantu, poza tym często mówią, że coś brzydko pachnie – nawet wtedy, gdy inni tego nie czują),

- nadwrażliwość czuciowa – oprócz nieprzyjemnych materiałów dzieci mogą źle reagować na bliskość drugiej osoby (kręcą się sprawdzając cały czas czy ktoś nie jest zbyt blisko, czy ich nie dotknie – nie skupiają się na wykonaniu zadania tylko na odczuwanym dyskomforcie).

TRUDNOŚCI W RELACJACH INTERPERSONALNYCH

- sprawność fizyczna, szczególnie wśród chłopców, jest wyznacznikiem pozycji społecznej w grupie- nikt nie chce takiej gapy”, przez którą przegrywa.

- nadwrażliwość czuciowa (aby uniknąć niespodziewanego dotyku izolują się, w przedszkolu mogą bawić się same w kątku, chować pod stolikiem lub w szafce, trudno im usiedzieć w grupie na dywanie, w szkole na przerwie są przy nauczycielu dyżurującym czy woźnej lub zaszywają się w ciasnym kącie),

- podwrażliwość czuciowa (dziecko poszukuje wrażeń dotykowych np. może podbiegać, obejmować i przytulać, celowo przewracać się, obijać o ściany, wpadać na kolegów, kręcić się w kółko, ciągnąć lub popychać inne dzieci),

- osiągnięcia szkolne (dzieci, które osiągają lepsze wyniki w nauce najczęściej są pożądanymi partnerami do zabawy, siedzenia w ławce, kontaktów poza szkołą),

Trudności w relacjach interpersonalnych mogą powodować problemy wychowawcze i być przyczyną:

- niskiej samooceny,

- braku samoakceptacji.

Każdy chce „gdzieś” zaistnieć, być ważnym i zauważonym. Może się zdarzyć, że dziecko dołączy np. do szajki, gdzie będzie się czuło ważne i akceptowane, co może mieć bardzo przykre następstwa.

Podane przykłady mogą, ale nie muszą wynikać z zaburzeń rozwoju procesów integracji sensorycznej.

Jeśli jednak Państwo macie jakiekolwiek wątpliwości, to zachęcam do kontaktu z terapeutą integracji sensorycznej, który po diagnozie dziecka będzie mógł odpowiedzieć na Państwa pytania.

Elżbieta Ekert